Het Pantheon (Rome)
[Dit is het derde van vijf stukjes over het belang van een uitgedachte communicatiestrategie voor de oudheidkundige disciplines. Het eerste is hier. Ik beschreef dat de structuur van de universiteit belet dat een communicatiestrategie wordt ontwikkeld.]
Zoals gezegd hebben de oudheidkundige disciplines enkele ontwikkelingen in de wetenschapscommunicatie gemist. De belangrijkste is de toename van het aantal hoogopgeleiden. Momenteel heeft een derde van de beroepsbevolking HBO of meer. Er is een publiek ontstaan dat vergissingen kan herkennen, waardoor er meer kritiek komt op academisch medewerkers. De classici en oudhistorici zijn voor deze kritiek kwetsbaar, want ze hebben, anders dan bijvoorbeeld de archeologen, in feite geen kwaliteitsnorm voor de publieksvoorlichting.
Een andere ontwikkeling is de vervanging van het zender-ontvanger-model voor wetenschapscommunicatie door het dialoogmodel (meer…). Mede door de opkomst van het internet kan er niet langer mee worden volstaan de mensen wat feiten toe te werpen: er is meer dan ooit sprake van interactie, waarbij het publiek kan selecteren wat het wil horen. Wanneer academici zich deze problematiek realiseren, blijkt de wil om de communicatiestrategie aan te passen meestal aanwezig, maar menigeen moet nog leren omgaan met de nieuwe situatie.
Zoals ik heb beschreven in mijn boek De klad in de klassieken, is het het beste het wetenschappelijk proces uit te leggen. Er is me verweten dat dit “een speciale theorie” zou zijn, maar dit is ook te vinden in het KNAW/JA-advies Tussen onderzoek en samenleving. Het gaat om een inmiddels doodnormale kwaliteitseis bij de uitvoering van een wettelijk voorgeschreven taak. Zolang classici, oudhistorici en archeologen dit nalaten, wekken ze de indruk geen eigen methoden te hebben en werken ze in de hand dat astronomen, ongehinderd door kennis van de hermeneuse, bijbels literalisme legitimeren.
Nu is die Betlehemse ster een onschuldige kwestie. Maar neem de boeken van Tom Holland, die zonder adequaat bewijs het bestaan van historische continuïteiten van de Oudheid tot op heden postuleert en meent dat die de getroebleerde westerse omgang met het Nabije Oosten helpen verklaren. Dit is geen wetenschap maar ideologie en de juiste wetenschappelijke reactie is dat je uitlegt hoe je een culturele continuïteit vaststelt. Michiel Leezenberg heeft weliswaar in het NRC Handelsblad korte metten met Holland gemaakt, maar er zijn classici die boeken als Persian Fire hebben aanbevolen. Dan wrijf je toch je ogen uit. Wie beweert dat iemand zonder kennis van zaken goede boeken kan schrijven, zegt immers dat wetenschappelijke scholing overbodig is. Wat is het nut van een klassieke opleiding?
